Ankraj
ANKRAJ NEDİR?
Bir yapı elemanını başka bir elemana sabitleme yöntemiyle birlikte çalışır hale getirmek. Betonarme yapılarda çelik donatının beton içerisine bağlanmasıdır.
Ankraj Halatlarının Hazırlanışı ve Zemine Uygulaması
Yapımına başlanan proje doğrultusunda çelik halatlar belli ölçülerde standart uzunlukta kesilerek hazırlanır. Halatların kök kısmı, eşit aralıklarla bir ayırıcı ve bir birleştirici ile sabitlenerek birbirine bağlanır. Daha sonra ise hazırlanan halatlar, serbest ucu polietilen boru ile izole edilir. Kök bölgeden serbest kısma geçiş, özel geçirimsiz malzeme ile izole edilerek, enjeksiyonun serbest bölgeye geçişi önlenmiş olur. Ayrıca ankraj halat demetine boydan boya bir veya iki adet enjeksiyon maksatlı polietilen boru takılır. Bu borulardan biri kök bölgesinde eşit aralıklarla delinerek bantlanır. Bu şekilde öngerme demeti hazırlanmış olur.
Hazırlanan bu ankraj grubu, delgi yapılan zemine yerleştirilir ve zemine enjeksiyon malzemesi uygulanarak zeminde donması ve işlemesi sağlanır. Sistemde donan ve yerleşen ankraj bloğu, zeminle kaynaşarak birleşir. Bu birleşme sağlandıktan sonra özel makinelerle ankraj zeminde gerdirilerek sistemin tamamen birleştirilmesi sağlanır. Bu birleştirme, yüksek basınçla ve kafa plaka denilen malzeme içinde krips denilen özel elemanlarla sıkıştırılarak ve gerdirilerek yapıldığından sistemin kesin birleşmesi sağlanmış olur.
Ankrajlar
Kazıklarda, yüz kaplamasını tutmak üzere; kaplama, aralıklarla yerleştirilen ankraj çubuklarıyla (genellikle çelik çubuklar) zemine bağlanır. Bir çubuklu ankraj; 20–30 cm çapında burgularla (auger), matkap ya da tabanca kullanılarak, zeminin delinmesi, deliğin içine çelik çubukların yerleştirilmesi ve çubuk çevresindeki boşluğun (varsa kaplama borusu çekilerek) enjeksiyonla doldurulması ile oluşturulur. Enjeksiyon, aktif bölge dışındaki uzunluğa uygulanır. Ankraj çubukları, yüz kaplamasına tespit edilir. Bazı durumlarda, çubuğa ön gerilme verilir. Ankraj çubukları çekme kuvvetine uğrarken, bu kuvvet ankraj çubuğu çevresindeki sürtünmelerle karşılanır.
Yapım Yöntemi:
Delgi:
Hidrolik delici vasıtasıyla yapılır ve zeminin özelliklerine göre; auger, rotary, rockbit, matkap, dipten ya da üstten darbeli çekiç kullanılabilir. Auger, toprak ve kil gibi zeminlerde delgi esnasında malzemelerin dışa atılmasında kullanılır.
Rotary delgide kuvvet tijlerle kaya veya kil matkabına iletilerek delme işlemi yapılır. Dolgu ve yeraltı sulu zeminlerde çökmeyi önlemek için muhafaza borusu kullanılır.
Rock Bit delgide takım, gövde ve konik rulman oluşturur. Delici takım üzerinde elmas uç diye tabir edilen sertleştirilmiş uçlar vardır. Darbeli Delgi; sert ve kaya türü zeminlerde kullanılır. İki tür uygulaması vardır. Birincisi kafadan darbe denilen Top Hammer yöntemidir. Bu yöntemde zemin tabakalarının kendini tutamayıp yıkılması, dökülmesi ve ankraj yapımını güçleştirmesi ya da imkân vermemesi halinde uygulanır. Diğer darbeli delgi yöntemi, deliğin dibinde çekiç darbesiyle çalışan Delik Dibi Yöntemidir. Bu yöntem çekiç vasıtasıyla zeminin kırılmasını sağlamaktadır. Her iki yöntemde de, kompresör vasıtasıyla üretilen basınçlı hava ile kırılıp öğütülen malzeme delikten sürekli dışarı atılır.
Ankraj Halatlarının Hazırlığı:
Çelik halatlar projeye göre uygun boyda kesilir ve halatların kök kısmı, eşit aralıklarla bir ayırıcı ve bir birleştirici ile sabitlenerek oluşturulur. Daha sonra demetin serbest boyu polietilen boru ile izole edilir. Kökten serbest bölgeye geçiş ziftlenerek, enjeksiyonun serbest bölgeye geçişi önlenir. Ayrıca demete iki adet polietilen boru eklenir.
Enjeksiyon Yöntemi:
Sert ve kayalık zeminlerdeki delgilerde, ankraj demeti delinen deliğin içine yerleştirilir. Sonra 1. borudan enjeksiyon kuyu dibinden başına doğru doldurulur. İki saat sonra 2. delikli borudan patlatma enjeksiyonu yapılır. Bu hortum emniyet amaçlıdır. Kil zeminlerde delme işleminden sonra kılavuz boru ile ön enjeksiyon yapılır.
Enjeksiyon Harcının Bileşimi:
Kullanılan çimento taze, su ise içilebilecek nitelikte temiz olmalıdır. Suyun içinde organik maddeler bulunmamalıdır. Harcın içine istenirse kum da konulabilir. Konulan kum ince taneli ve temiz olmalıdır. Çimento harcının dayanıklılığını etkileyen en önemli şey su ve çimento oranıdır. Bu oran 0,40 ile 0,45 arasındadır. Harcın içine ilave katkı maddeleri konularak harcın donma süresi kısaltılabilir.
Çekme Testi
İmalatı tamamlanmış ankraj, en az 1 hafta sonra plakası, kafası ve kamaları takılarak gerdirmeye hazır hale getirilir. Ankraj demetinin boyu kuşak kirişinden 1 metre dışarıda olmalıdır. Kriko ile proje yükünün %120’sine kadar gerdirilerek deformasyonlar metre ile okunur ve kaydedilir. Daha sonra proje yüküne dönülerek kitleme yapılır.
Uygulama Alanları:
Yıkıma / İstinat Duvarları Güçlendirme
Çevre Stabilizasyonu
Kaldırma Kuvvetine Karşı Destek
Ankrajlar ömürlerine göre ikiye ayrılır. Bunlar; süresi 2 yıldan az olan geçici ankrajlar ve süresi yapı ömrüne eşit olan kalıcı ankrajlardır.
